ทำไมผู้ป่วยไต ต้องเน้นทานอาหารจากแป้งปลอดโปรตีน ?

“โรคไตเสื่อม” ถ้าแบ่งตามระดับการทำงานของไตที่ยังเหลืออยู่ จะมีอยู่ 5 ระยะค่ะ หรือที่เรียกว่าค่า “eGFR” เป็นค่าที่แสดงถึงอัตราการกรองของเสียของไต

• ระยะที่ 1 ไตสามารถทำงานได้ > 90%
  เป็นระยะที่ตรวจพบพยาธิสภาพที่ไต (เช่น มีนิ่ว กรวยไตอักเสบ ไตบวม) แต่ไตยังทำงานได้ปกติ
• ระยะที่ 2 ไตสามารถทำงานได้ 90 – 60 %
  เป็นระยะที่ไตเริ่มทำงานผิดปกติเล็กน้อย
• ระยะที่ 3a ไตสามารถทำงานได้ 59 – 45 %
• ระยะที่ 3b ไตสามารถทำงานได้ 44 – 30 %
• ระยะที่ 4 ไตสามารถทำงานได้ 29 – 15 %
• ระยะที่ 5 ไตสามารถทำงานได้ < 15 %

เป็นระยะที่ไตทำงานผิดปกติ เรียกว่าขั้น “ไตเสื่อมระยะสุดท้าย” แพทย์อาจมีการพิจารณาให้เตรียมฟอกเลือด/ล้างไต เพื่อทำการรักษาต่อไปค่ะ

แล้วโปรตีน ส่งผลต่อการทำงานของไตยังไง?

เมื่อเราทานโปรตีนเข้าไป โปรตีนจะถูกย่อยเกิดเป็นกรดอะมิโนและของเสีย ซึ่งไตนี่แหละที่จะมีหน้าที่ทั้งดูดซึม กรอง และขับสารต่างๆที่เกิดจากการย่อยโปรตีนที่เราทาน

อวัยวะที่เสื่อมลง การทำงานย่อมเสื่อมลงเช่นกัน ด้วยเหตุนี้จึงจำเป็นต้องดูแลให้ไตที่เหลืออยู่ทำงานไม่หนักจนเกินไป โดยการควบคุมปริมาณโปรตีนและเกลือแร่ เพื่อช่วยชะลอไตให้ทำงานต่อไปได้นานที่สุด และเพื่อช่วยลดการเกิดภาวะของเสียคลั่งในร่างกาย จากการที่ไตขับของเสียออกไม่ทันค่ะ

ผู้ป่วยไตเสื่อมที่ยังไม่ได้ล้างไตจึงจำเป็นต้องจำกัดโปรตีน โปรตีนนี้จะมีอยู่ในอาหารหมวดเนื้อสัตว์และนมเป็นหลัก รองลงมาคือในหมวดของข้าว แป้งต่างๆ ค่ะ เช่น ข้าวสวย ขนมปัง เส้นก๋วยเตี๋ยว เส้นพาสต้า เผือก มัน ข้าวโพด ฯลฯ

สิ่งสำคัญคือ ถึงแม้ผู้ป่วยไตเสื่อมที่ยังไม่ได้ล้างไตจะต้องถูกจำกัดโปรตีน แต่อย่างน้อยก็ควรได้รับโปรตีนคุณภาพดีที่มีกรดอะมิโนจำเป็นครบถ้วน เช่น เนื้อสัตว์ เพื่อป้องกันไม่ให้ร่างกายขาดกรดอะมิโนจำเป็นที่ครบถ้วน ซึ่งส่วนใหญ่จะมีอยู่ในเนื้อสัตว์ค่ะ

ด้วยเหตุนี้ทำให้อาหารประเภท “แป้งปลอดโปรตีน” จึงมีบทบาทสำคัญสำหรับผู้ป่วยโรคไตเสื่อมที่ยังไม่ได้ล้างไต ตามชื่อตรงตัวเลยค่ะ “ปลอดโปรตีน” คือเป็นอาหารที่มีโปรตีนต่ำมากๆ ข้อดีคือ ทำให้ไตไม่ต้องทำงานหนัก อีกทั้งผู้ป่วยยังได้ทานอาหารที่หลากหลาย ได้พลังงานครบถ้วนตามที่ร่างกายควรได้รับด้วยค่ะ

ถ้าจะให้เปรียบเทียบให้เห็นภาพมากขึ้น ก็ลองนึกภาพตาม…. สมมุติว่าผู้ป่วยไตเสื่อมที่ยังไม่ได้ล้างไต 1 ราย หมอจำกัดให้ทานโปรตีนต่อวันไม่เกิน 45 g.prot./d

เมื่อเทียบสัดส่วนโปรตีนจากแค่ในหมวดข้าว แป้ง ถ้ามื้อนี้เขาทานข้าว 3 ทัพพี ก็ได้โปรตีนไปแล้ว 6 g.prot./d แต่ถ้าเขากินแป้งปลอดโปรตีน 3 ทัพพี แต่ได้โปรตีนเฉลี่ยแค่ 0-2 g.prot./d อิ่มเหมือนกันอาจจะอิ่มกว่าด้วยซ้ำ แถมยังเหลือพื้นที่โปรตีนไว้ทานเนื้อสัตว์เพิ่มได้อีก ทำให้ร่างกายได้รับกรดอะมิโนจำเป็นที่ครบถ้วนอย่างเพียงพอ